Compact bouwen

De Duitse fotograaf Andreas Gursky wordt in kunstkringen omarmd als een grootheid die de stijl van zijn gerenomeerde leraren Bernd en Hella Becher heeft losgelaten en een eigen weg heeft gekozen. Zijn meesterschap werd bevestigd toen in 2007 op de Londense kunstveiling Sotheby's zijn foto '99 cents' maar liefst 3,3 miljoen dollar opbracht – destijds de duurste foto ooit.
Gursky maakte in 1993 een foto van een flatgebouw in de Parijse wijk Montparnasse. Om het gehele flatgebouw te kunnen laten zien moest hij op grote afstand twee foto's maken die hij vervolgens aan elkaar laste. De foto is zo vakkundig gemaakt dat je details in de woonkamers kunt waarnemen.
Ik moest aan Gursky denken, toen ik gistermiddag in Leuven deze foto maakte. We wandelden er door het Groot Begijnhof waar ik die pitoreske woninkjes en hofjes fotografeerde. Opeens zag ik in de verte een flatgebouw dat boven de daken van het begijnhof uittorende. Het was een mooie kans om het compacte bouwen van toen in het begijnhof in één beeld te combineren met het compacte bouwen van nu in een flatgebouw.
Verschil met Paris Montparnasse van Gursky: de foto is in één opname gemaakt; er niets geplakt. Nog een verschil: op mijn foto kun je niet binnenkijken in de woonkamers. En mijn foto wordt voor slechts een zesde part gevuld met het flatgebouw. Maar ik ga toch eens langs Sotheby's. Ik ben al heel tevreden met een zesde part van de opbrengst van Gurky's foto's.

Tevreden met een zesde part.

Alles dubbel

Ik zweer het: ik heb geen druppel alcohol gedronken. Toch zag ik vandaag alles dubbel. We gingen vandaag naar Luxemburg, waarvan je er twee hebt. In Wallonië heb je de provincie Luxemburg. Als je daar ergens de grens oversteekt ben je in het Groot-Hertogdom Luxemburg. Twee verschillende Luxemburgen. En als we dan toch bezig zijn: in het landje Luxemburg heb je de hoofdstad Luxemburg. Daar waren we vandaag.
Tussen alle toeristen maakte ik een paar mooie foto's. De foto die ik hier toon vond ik de leukste. Ik heb er flink aan moeten knippen om over te houden wat ik er in zag: van alles twee. Twee Amsterdammertjes, twee vlaggenmasten en twee damesbenen.
Het spijt me dat ik zo drastisch aan de foto moest knippen, want de hele dame mocht ook gezien worden. Maar zo af en toe moet je keuzes maken en ik koos voor alles dubbel.
Het mooie van het fotograferen in RAW en het aanpassen van het beeld in het fotobewerkingsprogramma Aperture is dat je het origineel altijd overhoudt. Dus die mooie dame kan ik altijd nog onder handen nemen.

Niet dronken, toch alles dubbel zien.

Zit!

In natuurpark Chevetogne tussen Dinant en Rochefort liepen vandaag veel kinderen rond. Een brutaal meisje van een jaar of tien sprak me in het voorbijgaan aan. Ze vroeg in het Frans hoe ik heette. Ik had al gehoord dat er in haar vriendinnengroepje Vlaams werd gesproken en toen ik in het Nederlands vroeg 'En hoe heet jij?' was ze zichtbaar in de war. Ze staarde me even aan, keek om naar haar vriendinnetjes die al waren doorgelopen en riep: "Hé, die spreken Nederlands!" Vanuit de verte ging een stel duimen de lucht in.
Kinderen hebben hier twee volle maanden schoolvakantie. Volgende week donderdag, midden in de week, begint hun nieuwe schooljaar. Maar ja, 1 september is 1 september en dan hadden ze al vrij vanaf 1 juli. Juist, vanaf die vrijdag. Een weekend hebben ze hier in België niet nodig om begin of einde van de vakantie te markeren.
Twee volle maanden. Wat doe je dan? Kennelijk hebben ze hier ook een soort kindervakantieweken. Of zijn de kinderdagverblijven al open omdat ouders nou eenmaal minder lang vakantie hebben? We weten het niet. Maar er liepen in Chevetonge opmerkelijk veel peutergroepen rond. En die peuters luisterden opvallend goed naar hun begeleiders.
Ze gedroegen zich als getrainde hondjes. Af! Zit! Alles op korte commando's. Waar ze stonden, keurig in formatie, zegen ze neer in het gras. En ze bleven zitten tot de juf zei dat ze weer op mochten staan. Moest er hier nog op juffensalarissen bezuinigd worden, stuur dan voortaan een border collie mee. Die heeft er geen kind aan.

Ze hadden er geen kind aan.

Diepte

Verveelt dat uitzicht nooit? vragen bezoekers wel eens die te gast zijn in ons vakantiehuis in de Ardennen. Nou nee, zeg ik dan. Het is namelijk altijd anders. Dan zie ik verbaasde blikken. Wat nou, altijd anders? Dat dorp is het dorp, die heuvels zijn de heuvels, die wegen liggen er ook altijd. Wat is daar anders aan?
Het is het licht, beste bezoekers. Het licht. Je hebt ochtendlicht met nevel. Ochtendzon met een strijklicht. Je hebt ochtendzon achter de wolken. En dan schuift die zon op van oost naar zuid naar west. Telkens tekent de zon andere contouren. Soms is het landschap zo plat als een kaart, soms zit er de diepte in van een kijkdoos. Fascinerend. Prachtig.
Dit landschap verveelt nooit. Ik heb er talloze foto's van. Vanavond keerden we terug van een bezoekje aan het meer bij Bütgenbach, een dik uur rijden van hier. Ik maakte er mooie landschapsfoto's. Maar eenmaal thuis zag ik dat de laagstaande avondzon prachtige diepte in het landschap tekende. Ik pakte mijn camera en legde het vast.
De wolken werkten als megagrote reflectieschermen. Juist dat maakte dat ik dit landschap morgen rond deze tijd weer anders zal zien.
Het landschap boven het dorp vangt nauwelijks zonlicht. De diepte wordt daar getekend door bomenrijen die altijd al in de weilanden stonden. Maar het weiland op de voorgrond, dat zie je maar zelden zo. Het is de combinatie van het golvende hoogteverschil in het gras en het strijklicht van de zon. Wat er nu gebeurt in dit landschap is dat de dieptewerking van de bomenrijen boven het dorp wordt overgenomen door het strijklicht in het gras in de voorgrond. Je wordt al zigzaggend langs die donkere banen van onder naar boven door de foto geleid. Al die grond is niet van mij, maar het is wel mijn landschap als ik achter ons weekendhuisje op het terras van het uitzicht zit te genieten.

De grond is niet van mij, het uitzicht wel.

Hondenweer

Glimmend motorspul. Daarvan ken ik Durbuy op zondagmiddagen. De motorliefhebbers van heinde en verre kiezen vaak dit Waalse stadje als doel voor hun toertochten. Vandaag was het anders. Het had de hele ochtend geregend en het was vakantie. De dagjesmensen lieten dus verstek gaan. Op het terrasje van Brasserie Ardenaisse, waar we op zondagmiddagen vaak gaan lunchen, zat welgeteld één motorclubje.
Het was hoofdzakelijk de plaatselijke bevolking die zich dicht bij huis tussen de buien door even op straat waagde. De voertaal was Frans en dat is op dit terras wel eens anders. Hoog-Hollands met een harde g, Vlaams tot uit de onverstaanbare uithoeken van het Westen en soms ook Duits. De Franstalige obers slagen er wonderwel in telkens de juiste bestelling af te leveren. Maar vandaag dus: Frans.
Omdat het hoofdzakelijk volk uit de buurt was, zag je ook veel meer honden dan normaal. Een hond neem je gezellig mee tijdens een familieuitstapje om de hoek. Op een motortoertocht van tweehonderd kilometer is dat wat lastiger.
Ik onderscheidde twee soorten honden, toen ik op het terras om mee heen keek. Ik zag grote joekels die tussen de mensenbenen krengelden en hun riemen om de tafelpoten wikkelden tot ze zich nog nauwelijks konden bewegen. En ik zag schoothondjes die nerveus om zich heen blikten en smekend omhoog keken of baasje nog niet wilde vertrekken, zodat ze weer lucht en ruimte hadden.
Van de grote honden heb ik geen foto's, domweg omdat er te weinig licht was onder de tafels. Van de wat hoger gezeten schoothondjes schoot ik verschillende foto's. Misschien heten ze daarom wel 'schoot'-hondjes. En toen me ook nog die regenjassen en paraplu's opvielen, had ik opeens een andere verklaring voor al die keffertjes om me heen: het was gewoon hondenweer. Af en toe regende het pijpenstelen, maar daarvan heb ik geen foto.

Hondenweer, maar geen pijpenstelen.

Spielerei

Het was alweer enkele jaren geleden dat ik foto's maakte tijdens de kasteeltuinconcerten in Helmond. Vanavond ging ik puur voor de spielerei.
Spielerei deel 1: ik rustte mijn Canon 5D uit met een 50 mm-objectief, lichtsterkte f/1.4. Voordeel: ik kon in de donkere kasteeltuin veel omgevingslicht meepakken. Nadeel: weinig scherptediepte en ik kon niet in- of uitzoomen. Het kader stond vast. Maar met een fullframe 5D heb je nog een tamelijk ruim beeld, al blijft het inkaderen een uitdaging.
Spielerei deel 2: ik stak de transmitter ST-E2 op de camera. Meestal gebruik ik die om op locatie met flitsers op statief een set uit te lichten. Nu hield ik de flitser los in de hand, ver van de camera. Ik wilde met een mix van omgevingslicht en flitslicht wat schaduweffecten bereiken. Spannend, want de effecten waren onvoorspelbaar. Het was wel leuk om te doen.
Ondanks de beperkingen die ik mezelf aldus had opgelegd, maakte ik een foto waarmee ik mijn verhaal van de kasteeltuinconcerten kon vertellen. Er staat geen bandje op de foto, want ik kwam hier niet voor de muziek. Het gaat vooral om de gezelligheid.
Het kasteel is hier een onbelangrijk decor. Het leent hooguit zijn naam aan deze concertreeks. Dus staat het verlichte kasteel onscherp op de achtergrond.
De pret van deze avonden is dat je in de anonimiteit van de menigte – ook onscherp – jezelf amuseert met je medestappers. Dat is wat deze foto op de voorgrond toont.
En die spielerei? Die brengt me zoveel afleiding dat ik na een leuke avond nog steeds niet weet welke band er speelde.

Buiten beeld speelt de band en ik ook.

De hommel

Vanmorgen heb ik bij de hommels ontbeten. Nee, niet bij restaurant De Hommel in Beek en Donk. Ik bedoel: bij echte hommels. Ze plunderden in onze tuin het stuifmeel uit paarse bloemen waarvan ik de naam niet ken.
Ik vond het een fascinerend gezicht hoe ze van bloem naar bloem vlogen, kris kras door elkaar. Ogenschijnlijk zonder systeem; zeg maar ad random. Zoals ons grasmaairobotje ons gazonnetje afgraast. Volgens tamelijk willekeurige patronen.
De afgelopen weken had ik nauwelijks tijd om foto's te maken. Nu wel. Dus hoefde ik me niet te bedenken, toen ik dat gekrioel van de hommels op die struik met paarse bloemen zag. Ik pakte mijn Canon D7, schroefde er een 50mm f/2.5 macro-objectief voor en zette een flitser op een statief. Die flitser leek me nodig om de beweeglijke planten en beestjes enigermate te bevriezen. Want zonder flitser kwam ik bij 100 ISO (voor de details) en f/11 (voor de scherptediepte) uit op een langzame sluitertijd van 1/50 seconde.
Ik stak mijn hoofd in de planten en begon te fotograferen. De autofocus van het macro-objectief reageerde soms wat traag, maar uiteindelijk hield ik een paar mooie foto's over. De flitser deed zijn werk prima. Vooral bij deze foto, waarop ik een hommel te grazen nam die in een snelle vlucht op weg was van de ene naar de andere bloem.
In de fotografie wordt de term 'gestoken scherp' gebruikt voor haarscherpe foto's. Ik was vanmorgen blij dat ik scherpe foto's had, zonder te zijn gestoken.

Niet gestoken, toch scherp.